HyperLink
वांछित शब्द लिख कर सर्च बटन क्लिक करें
 

गुण  
शब्दभेद/रूपभेद
व्युत्पत्ति
शब्दार्थ एवं प्रयोग
सं.पु.
सं.
1.किसी पदार्थ आदि में पाई जाने वाली वह विशेषता जिससे वह वस्तु या पदार्थ पहिचाना या जाना जाता है। वस्तु या पदार्थ के साथ लगा हुआ भाव या धर्म। क्रि.प्र.--आणौ, आवणौ, जांणणौ।
2.निपुणता, प्रवीणता.
3.कोई कला या विद्या। क्रि.प्र.--जांणणौ, सीखाणौ, सीखणौ।
4.असर, प्रभाव। क्रि.प्र.--करणौ, देखणौ, पहुँचाणौ, होणौ।
यौ.
गुणकार, गुणकारक।
5.अच्छा स्वभाव, शील, सद्‌वृत्ति।
  • उदा.--आडा डूंगर बन घणा, आडा घणां पळास। सो साजन किम बीसरइ, बहुत गुण तणा निवास।--ढो.मा.
  • कहावत--1.गुण नौ तौ वन भलौ, को गुण नौ मनख खोटौ--सद्‌गुण का तो वन भी भला किन्तु दुर्गुणी मनुष्य बुरा.
  • कहावत--2.गुण लारै पूजा--गुण से ही मनुष्य की पूजा होती है।
यौ.
गुण-अतीत, गुणआगार, गुणग्राहक, गुणग्राही, गुणचोर, गुणवंत, गुणवांन, गुणवाचक।
6.विशेषता, खासियत, लक्षण.
7.एहसान।
  • मुहावरा--गुण मांनणौ--कृतज्ञ होना।
यौ.
गुणचोर।
8.तीन की संख्या* (डिं.को.)
9.सांख्य के अनुसार सत्व, रज और तम--तीन गुण.
10.रस्सी, डोर, तागा।
  • उदा.--कुमकुमै भंजण करि धोत वसत धरि, चिहुरै जळ लागौ चुवण। छीणै जांणि छछोहा छूटा, गुण मोती मखतूळ गुण।--वेलि.
11.धनुष की प्रत्यञ्चा।
  • उदा.--कप्पड़ जीण कमांण गुण, भीजइ सब हथियार।--ढो.मा.
12.यश, कीर्ति।
  • उदा.--1..मन दुख दाधा डौल मत, साधा जग तज साव। मांनव भव भीता मिटण, गुण सीतावर गाव।--र.ज.प्र.
  • उदा.--2..तेरौ जलम-जलम गुण गास्यूं, सूवा म्हारौ भंवर दिखा दे रे।--लो.गी.
  • मुहावरा--गुण गावणौ--यश गाना, प्रशंसा करना।
13.डिंगल साहित्य का गीत या छंद।
  • उदा.--सुज प्रहास सांणोर रै, दस मत अरध सिवाय। मेल दोय पूरब उतर, चोटियाळ गुण चाय।--र.ज.प्र.
14.मित्र (अ.मा.)
15.काव्य, कविता।
  • उदा.--1..चाहुवांण सोभौ हीमालावत मुगळ प्रेम गाय मारी तिण ऊपर मारियौ तिण साख रौ गुण--छायल फूल विछाय वीसमतौ वरजांगदै, गैमर गोरी राय तिण आमास अड़ाविया।--नैणसी
  • उदा.--2..कवि वेदव्यास बलमीक कवि, करि अस्तुति वंदण कियौ। सूरज प्रकास सूरज जिसौ, 'अभमल' गुण आरंभियौ।--सू.प्र.
1.अति तीक्ष्ण.
2.बड़ा, गुरु।
सं.स्त्री.
दासी, सेविका (अवधांन माळा)वि.--


नोट: पद्मश्री डॉ. सीताराम लालस संकलित वृहत राजस्थानी सबदकोश मे आपका स्वागत है। सागर-मंथन जैसे इस विशाल कार्य मे कंप्युटर द्वारा ऑटोमैशन के फलस्वरूप आई गलतियों को सुधारने के क्रम मे आपका अमूल्य सहयोग होगा कि यदि आपको कोई शब्द विशेष नहीं मिले अथवा उनके अर्थ गलत मिलें या अनैक अर्थ आपस मे जुड़े हुए मिलें तो कृपया admin@charans.org पर ईमेल द्वारा सूचित करें। हार्दिक आभार।






राजस्थानी भाषा, व्याकरण एवं इतिहास

Project | About Us | Contact Us | Feedback | Donate | संक्षेपाक्षर सूची