HyperLink
वांछित शब्द लिख कर सर्च बटन क्लिक करें
 

विरुद  
शब्दभेद/रूपभेद
व्युत्पत्ति
शब्दार्थ एवं प्रयोग
सं.पु.
सं.
1.किसी के गुण, यश, प्रताप आदि का वर्णन।
  • उदा.--अमर मंत्र उर धरै, विरुद ऊचरै महावत, संक साह सपणै, वयण न भणै असुहावत। भाय दाय क्रमि भरै, पाय लगर खरळक्कै। ऐंड बैंड अड़ियल्ल नीठ दोय पैड सरक्कै।--रा.रू.
2.राजा लोगों द्वारा प्राचीन काल में धारण की जाने वाली यश या प्रशंसासूचक पदवी।
  • उदा.--वेराजी रै पुत्र रांमदासजी हुवा गांव दुधोड़ रै खेड़ै थापना कीनी। बडौ एक आखाढसिध रजपूत हुवौ। विरदधारी रजपूत हुवौ। रांमदास वेरावत नै उगणीस विरुद हुवा। तिकै विरदा रा नांव-प्रथम पाखरियां बिना रहणौ नहीं। दूजौ सबळां उथापण तीजौ निबळां थापण। चोथौ जाचक जण तरवर। पांचमौ परनारी सहोदर। छठौ चुरसुगाळ। सातमी सुखी....।--रा.सा.सं.
3.यश, कीर्ति, गुण।
  • उदा.--1..गोपाळ व्रिज रा बाळ गोवाळ गोवाळ गति, छोगाळ छत्राळ साई प्रतिपाळ साच। जादवां उजाळ नमौ विरुदां विसाळ जूना, डांग थारी काळ माथै ससिपाळ डाच।--पी.ग्रं.
  • उदा.--2..छत्र, चांमर, नीसांण, कुकमानगर रौ राज दीधौ। कांगरू देसनौ राजा मार्‌यौ। लक्ष हाथी, नवलख अस्व पायगा हुई। अनेक विरुद विराजमांन राठौड़ कमधजवंस री थापना कीधी।--रा.वं.वि.
  • उदा.--3..हाडां घर गहमह हुई, जाडां विरुद लुभांण। गाडां भरि जाडां गळां, खाडां तुरक खपांण।--वं.भा.
4.यशस्वी या यशपूर्ण कार्य, कीर्ति के कार्य।
  • उदा.--बाप जिम वडा ही वडा वणिया विरुद, 'सूर' हर आभरण भवां सारू। महाराजा जु तैं माड कीधौ विमह, मंडोवर अंजसै राव मारू।--गु.रू.बं.
5.कर्त्तव्य।
  • उदा.--1..तूंवर दाटण मेलिया, अभै करै 'अभसाह'। सांभरि सिर आयौ सगह, नरपति विरुद निवाह।--रा.रू.
  • उदा.--प्रवहण तार्‌या कस्ट निवार्‌या, अटवी माहि उबार्‌या राज। विरुद संभार्‌या धरमसी धार्‌या, सेवक काज सुधार्‌या राज।--ध.व.ग्रं.
7.देखो 'बिड़द' (रू.भे.)
रू.भे.
बड़द, बरद, बिड़द, बिडद, बिरद, बिरद्द, बिरिद, बिरिदि, बिरुद, बीड़द, ब्रद, ब्रिद, ब्रिदि, विड़द, विड़दाव, विडद विडदाव, विडुद, विरद, विरदू, विरदै, विरद्द, विरध, विरिद, विरिद, विरिदि, विरुद्द, विरूद, व्रद।


नोट: पद्मश्री डॉ. सीताराम लालस संकलित वृहत राजस्थानी सबदकोश मे आपका स्वागत है। सागर-मंथन जैसे इस विशाल कार्य मे कंप्युटर द्वारा ऑटोमैशन के फलस्वरूप आई गलतियों को सुधारने के क्रम मे आपका अमूल्य सहयोग होगा कि यदि आपको कोई शब्द विशेष नहीं मिले अथवा उनके अर्थ गलत मिलें या अनैक अर्थ आपस मे जुड़े हुए मिलें तो कृपया admin@charans.org पर ईमेल द्वारा सूचित करें। हार्दिक आभार।






राजस्थानी भाषा, व्याकरण एवं इतिहास

Project | About Us | Contact Us | Feedback | Donate | संक्षेपाक्षर सूची